Η μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση υπήρξε αναμφισβήτητα το Ε.Α.Μ. με το στρατιωτικό τμήμα του τον ΕΛΑΣ. Η συμμετοχή σ’αυτό υπήρξε παλλαϊκή και πολύπλευρη. Στο ΕΑΜ δεν συσπειρώθηκαν μόνο οι αριστεροί συνειδητοποιημένοι πολίτες της εποχής. Στο ΕΑΜ εντάχθηκαν αγνοί πατριώτες, αγράμματοι χωρικοί, επιστήμονες και εργάτες, νέοι και νέες (μέσω της Ε.Π.Ο.Ν.)
Το Ε.Α.Μ. διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στην αντιμετώπιση του κατακτητή, παρόλη την προσπάθεια που γίνεται τελευταία για απαξίωση της συμβολής του στην απελευθέρωση, με επιχειρήματα του τύπου: «Το ΕΑΜ κτυπούσε εκ του ασφαλούς» ή «το ΕΑΜ δεν αντιμετώπισε ποτέ τους Γερμανούς στα ίσα αλλά μέσω κλεφτοπολέμου».
Στόχος μου δεν είναι να αναφέρω τις δεκάδες μάχες του ΕΛΑΣ με Γερμανούς, γι’αυτές υπάρχουν εκατοντάδες αναφορές που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση.
Όσο για την ευθεία αντιπαράθεση νομίζω ότι θα ήταν τουλάχιστον κουτός όποιος επεδίωκε την κατ’ευθείαν αντιπαράθεση με τους ναζί. Τα κτυπήματα όμως υπήρξαν και αρκετά εξ’αυτών καθοριστικής σημασίας. Μάχες με την Βέρμαχτ έγιναν αρκετές απλά δεν μπορούσαν να κρατήσουν επί μακρόν. Για παράδειγμα θα αναφέρω τη μάχη του ΕΛΑΣ και τμημάτων της ΕΠΟΝ,στα Δερβενοχώρια το φθινόπωρο του ’43 με μεγάλες απώλειες για τον εχθρό.
Το Ε.Α.Μ. διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στην αντιμετώπιση του κατακτητή, παρόλη την προσπάθεια που γίνεται τελευταία για απαξίωση της συμβολής του στην απελευθέρωση, με επιχειρήματα του τύπου: «Το ΕΑΜ κτυπούσε εκ του ασφαλούς» ή «το ΕΑΜ δεν αντιμετώπισε ποτέ τους Γερμανούς στα ίσα αλλά μέσω κλεφτοπολέμου».
Στόχος μου δεν είναι να αναφέρω τις δεκάδες μάχες του ΕΛΑΣ με Γερμανούς, γι’αυτές υπάρχουν εκατοντάδες αναφορές που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση.
Όσο για την ευθεία αντιπαράθεση νομίζω ότι θα ήταν τουλάχιστον κουτός όποιος επεδίωκε την κατ’ευθείαν αντιπαράθεση με τους ναζί. Τα κτυπήματα όμως υπήρξαν και αρκετά εξ’αυτών καθοριστικής σημασίας. Μάχες με την Βέρμαχτ έγιναν αρκετές απλά δεν μπορούσαν να κρατήσουν επί μακρόν. Για παράδειγμα θα αναφέρω τη μάχη του ΕΛΑΣ και τμημάτων της ΕΠΟΝ,στα Δερβενοχώρια το φθινόπωρο του ’43 με μεγάλες απώλειες για τον εχθρό.
Εδώ επίσης θα αναφέρω και κάτι που ακούγεται ολοένα και περισσότερο από μερικούς , ότι οι ενέργειες των ανταρτών επέφεραν σκληρά δεινά και αντίποινα άρα περισσότερο κακό προξένησαν παρά καλό.
Σε έναν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα γνωρίζεις ότι κάθε χτύπημα μπορεί να επιφέρει συνέπειες στον άμαχο πληθυσμό. Είναι όμως αδιανόητο να επιζητάς την «σιωπή και υποταγή» για να μην συμβεί αυτό. Έτσι είναι σαν να δηλώνεις πλήρη υποταγή και υποδούλωση. Με τέτοια επιχειρήματα προσπάθησαν και οι κατοχικές κυβερνήσεις να υπερασπίσουν την συνεργασία με τον κατακτητή. Ίσως κάποιοι λίγοι να προστατεύτηκαν λόγω των καλών σχέσεων κάποιων αξιωματούχων των τότε κυβερνήσεων με τους Γερμανούς κατακτητές (ισχυρισμοί Λογοθετόπουλου και Ράλλη πρωθυπουργών σε κυβερνήσεις των Γερμανών). Όμως δεκάδες οδηγήθηκαν στο απόσπασμα λόγω της απέχθειας των Ελλήνων αξιωματούχων προς τους Έλληνες κομμουνιστές ιδιαίτερα και αγωνιστές γενικότερα (δεν ήταν όλοι κομμουνιστές όσοι αγωνίστηκαν στα βουνά και στις πόλεις εναντίον του κατακτητή…)
Οι σύμμαχοι και ειδικά οι Άγγλοι δεν έβλεπαν με πολύ καλό μάτι την επέκταση του ΕΑΜ ιδιαίτερα στη ύπαιθρο όπου ήδη από το 1943 υπήρχε «ελεύθερη ελλάδα».
Αποτέλεσμα ήταν να σπρώξουν στο κλαρί (στο αντάρτικο) φιλόδοξους στρατιωτικούς μη κομμουνιστές φυσικά, με την δημιουργία μικρότερων σχηματισμών ανταρτών, όπως ο ΕΔΕΣ με αρχηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και η ΕΚΚΑ του συνταγματάρχη Ψαρρού.
Το κορυφαίο γεγονός της αντίστασης ήταν η σχεδιαμένη από τους Άγγλους ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου 1942 με συμμετοχή δύναμης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ περίπου 90 ανδρών, τμήμα του ΕΔΕΣ περίπου 60 ανδρών και άγγλων σαμποτέρ.
Οι Άγγλοι αξιωματικοί σε κατοπινές αναφορές τους (βλέπε Κρις Γκουντχάουζ και Έντι Μάγιερς) προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ και να μειώσουν την επιτυχία του εγχειρήματος, φτάνοντας στο σημείο να κατηγορήσουν τον Άρη Βελουχιώτη αρχηγό του ΕΛΑΣ ότι καθυστερούσε και ότι η αργοπορία του καθυστέρησε το εγχείρημα, με αποτέλεσμα να μη υπάρχει ιδιαίτερο πλήγμα στους Γερμανούς γιατί η μάχη στην Αλγερία του Ρόμελ είχε ήδη τελειώσει.
Πάραυτα ο ανεφοδιασμός των γερμανικών δυνάμεων όντως διακόπηκε για μεγάλο διάστημα και η συμμετοχή του ΕΛΑΣ σ’αυτό είναι αναμφισβήτητη. Άλλωστε είναι γνωστό το αντικομμουνιστικό πνεύμα των Αγγλων και η προσπάθειά τους να συκοφαντήσουν το ΕΑΜ.
Η μαζικότητα όμως της συμμετοχής του απλού λαού σ’αυτό αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όλα αυτά.
Σαφώς και στο αντάρτικο κίνημα δεν εντάχθηκαν μόνο τα «καλά παιδιά» του Ελληνικού λαού. Πολλοί λήσταρχοι και κλέφτες επέλεξαν την οδό του βουνού. Τρανταχτό παράδειγμα οι ξακουστοί «Καραλιβαναίοι» που εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη και μετατράπηκαν σε πρωτοπαλίκαρα και άξιους πατριώτες.
Στην ύπαιθρο στη διάρκεια της κατοχής δρούσαν και συμμορίες που κατάκλεβαν τον κόσμο και τρομοκρατούσαν τους χωρικούς. Το ΕΑΜ σε πολλές περιπτώσεις – με άγριο αλήθεια τρόπο – έδωσε λύση, όπως στην περίπτωση των «Αγουριδαίων» από το Μαυρολιθάρι Φωκίδος που κατεσφάγησαν από τις δυνάμεις του Βελουχιώτη ώστε να υπάρξει παραδειγματισμός για τους υπόλοιπους.
Βέβαια είναι επίσης αλήθεια ότι στις δύσκολες ώρες του αγώνα, «η οικειοθελής προσφορά στον αγώνα των ανταρτών» δεν ήταν και τόσο οικειοθελής από κάποιους χωρικούς ή κτηνοτρόφους, όμως δεν υπάρχει καμμιά σχέση της μιας κατάτασης με την άλλη. Λέγεται ότι ο ίδιος ο Άρης όταν μπήκε σε χωριό της Ευρυτανίας για να ανακοινώσει την έναρξη του ένοπλου αγώνα, σκότωσε σύντροφό του που έκλεψε κότα από σπίτι του χωριού για να φάει. Στην αρχή η προσφορά σε τρόφιμα στους αντάρτες ήταν καθαρά εθελοντική και υπήρχε μεγάλη αυστηρότητα σ’αυτό. Αργότερα υπήρξαν «απαλλοτριώσεις» υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων.
Ο ρόλος των Άγγλων ήταν καθοριστικός στο θέμα του αντάρτικου. Από τη μια υπήρχε σχέδιο ρίψεων τροφίμων και πυρομαχικών σε ορεινές περιοχές προς όλες τις αντάρτικες ομάδες από συμμαχικά αεροπλάνα, αλλά και χρημάτων (λίρες).
Ακόμη και σήμερα κάποιοι ψάχνουν τις λίρες των ανταρτών που υποτίθεται ήταν κρυμμένες σε διάφορες τοποθεσίες στην ορεινή Ελλάδα ( πράγμα όχι απολύτως αναληθές πάντως,αφού όντως υπήρξε πολλές φορές κρύψιμο οπλισμού και χρημάτων για χρήση αργότερα).
Από την άλλη μεριά όμως οι Αγγλοι ετοίμαζαν και την επόμενη μέρα, δηλαδή την περίοδο μετά την απελευθέρωση. Σ’αυτό το σχέδιο είχαν συμμάχους τον ΕΔΕΣ ως επί το πλείστον αλλά και τους Έλληνες εξόριστους πολιτικούς,καθώς και μικρότερες αντιστασιακές οργανώσεις.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ….
Ακόμη και σήμερα κάποιοι ψάχνουν τις λίρες των ανταρτών που υποτίθεται ήταν κρυμμένες σε διάφορες τοποθεσίες στην ορεινή Ελλάδα ( πράγμα όχι απολύτως αναληθές πάντως,αφού όντως υπήρξε πολλές φορές κρύψιμο οπλισμού και χρημάτων για χρήση αργότερα).
Από την άλλη μεριά όμως οι Αγγλοι ετοίμαζαν και την επόμενη μέρα, δηλαδή την περίοδο μετά την απελευθέρωση. Σ’αυτό το σχέδιο είχαν συμμάχους τον ΕΔΕΣ ως επί το πλείστον αλλά και τους Έλληνες εξόριστους πολιτικούς,καθώς και μικρότερες αντιστασιακές οργανώσεις.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ….
